Już pierwszego dnia wojny Rybnik i cały powiat rybnicki znalazły się we władzy okupanta,
 co spowodowane było wysuniętym względem Trzeciej Rzeszy położeniem miasta i powiatu.
Wkraczające do miasta oddziały Wehrmachtu spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem ludności
W Rybniku powstał Inspektorat Armii Krajowej, podzielony na obwody:
 Rybnik, Pszczyna, Wodzisław Śląski i obwód zewnętrzny raciborsko-kozielski.

Armia Czerwona zajęła Rybnik 26 marca 1945 r. Zniszczone było 25% zabudowy miasta.

Częściowo zniszczone miasto powoli zaczęto odbudowywać.
Koncentrowano się przede wszystkim nad rozwojem przemysłu węglowego,
 co w niedługim czasie spowodowało powstanie Rybnickiego Okręgu Węglowego (ROW).
Rozwinęło się także szkolnictwo, kultura i sport.
W latach 70. XX w. Rybnik powiększył swe terytorium,
 ponieważ włączonych zostało do niego kilka podrybnickich wiosek i miasteczek.
W tym okresie w dzielnicy Rybnicka Kuźnia zostaje otwarta Elektrownia Rybnik,
 obecnie jedna z największych elektrowni na Górnym Śląsku.
Poza przemysłem rozwijała się oświata, kultura, sport i rekreacja.
Powstawały nowe osiedla mieszkaniowe m.in. największe w Rybniku: osiedle Nowiny.
  Gruntownie zrekonstruowano szkolnictwo.